14 grudnia - św. Jana od Krzyża, kapłana i Doktora Kościoła
Jako najbardziej prawdopodobną datę jego urodzenia wskazuje się rok 1540, w Fontiveros (prowincja Avila, Hiszpania). Wcześnie osierocony przez ojca musiał przenosić się z matką z miejsca na miejsce, cały czas kontynuując w miarę możności naukę i próbując zarabiać na życie. W Medinie, w 1563 roku przywdział habit karmelitański i po rocznym nowicjacie uzyskał pozwolenie na życie zgodnie z regułą bez żadnych załagodzeń.
Wyświęcony na kapłana w roku 1567 po odbyciu studiów filozoficznych i teologicznych w Salamance, w tym samym roku spotkał się ze świętą Teresą od Jezusa, która niedługo wcześniej otrzymała od przeora generalnego Rossiego pozwolenie na fundację dwóch klasztorów karmelitów kontemplacyjnych (nazwanych później bosymi), aby były wsparciem dla klasztorów mniszek przez nią założonych. Po kolejnym roku – podczas którego dokonał uzgodnień ze świętą Teresą – 28 listopada 1568 roku stał się częścią pierwszej zreformowanej wspólnoty w Duruelo, zmieniając imię z „Jan od świętego Macieja” na „Jan od Krzyża”.
W ramach reformy pełnił różne zadania. Od 1572 do 1577 roku był także spowiednikiem-kierownikiem klasztoru Wcielenia w Avila (nie należącego do reformy, jednak początkowo była w nim przeoryszą św. Teresa). W takiej roli został wmieszany w przykry incydent, jaki miał miejsce wewnątrz klasztoru, a za który został w pewien sposób obarczony odpowiedzialnością: ujęty pozostawał przez około osiem miesięcy w konwencie w Toledo, skąd zbiegł w sierpniu 1578 roku. W więzieniu napisał wiele wierszy, które potem komentował w swoich słynnych dziełach.
Po wydarzeniach w Toledo Jan piastował pełnił znowu wiele razy funkcję przełożonego, dopóki wikariusz generalny (tymczasem reforma uzyskała pewną autonomię) Nicola Doria nie pozbył się go w 1591 roku. I nie była to bynajmniej jedyna „próba” w ostatnim okresie życia Jana od Krzyża, który przecież wszystko oddał reformie. Przeszedł tę próbę, jak to umieją czynić święci. Zmarł w nocy z 13 na 14 grudnia 1591 roku w Ubedzie: miał 49 lat.
Jego nauczanie było głównie ustne; jeśli pisał, to dlatego że wielokrotnie nań nalegano. Przewodnim tematem jego nauczania, który rozsławił go tak w Kościele katolickim, jak i poza nim, jest zjednoczenie człowieka z Bogiem dzięki łasce przez Jezusa Chrystusa: od stopnia najniższego do najbardziej wzniosłego, na drodze, która przewiduje etap oczyszczenia, oświecenia i zjednoczenia, inaczej mówiąc droga początkujących, postępujących i doskonałych. Aby osiągnąć wszystko, czyli Boga, trzeba, żeby człowiek dał całego siebie, jednak nie w duchu niewoli, ale z miłości. Słynne są aforyzmy św. Jana od Krzyża: „Pod wieczór życia będą cię sądzić z miłości” i „Gdzie nie ma miłości, połóż miłość, a zdobędziesz miłość”. Kanonizowany przez Benedykta XIII 27 grudnia 1726 roku, święty Jan został ogłoszony Doktorem Kościoła przez Piusa XI 24 ierpnia 1926 roku.
